Çedene,
Sakız Ağacı,
Sakız ağacıgiller familyasından bir ağaç türüdür.
Familyası : Anacardiaceae
Latincesi : Pistacia lentiscus L.
Türkçesi : Sakız Ağacı
İngilizcesi : Mastic Tree
Botanik özellikleri:
3-5m boylarında, sık ve yaygın dallı, herdem yeşil bir çalıdır. Genç sürgünleri tüysüz, kahverengi-kırmızı renktedir. Yaprakları tüysü, 3–6 çift yaprakçık vardır. Yaprakçıklar eliptik, deri gibi sert, yumurtamsı ve tam kenarlıdır.
Çiçekler dik duran salkım kurullar halinde ve koyu kırmızı renktedir. İlkbaharda çiçeklenir. Kabukları esmer renkli ve reçine kanalları ihtiva eder. Meyveleri ufak, yuvarlak ve kırmızımsı siyah renklidir. Meyve çekirdekli sulu, 8mm yuvarlak ve kırmızımsı siyah renklidir.
Meyvelerine Çedene denir. Benzer şekilde Çitlenbik, Menengiç gibi adlar da verilir.
Akdeniz bölgesinin doğal bitkisidir. Türkiye’de Batı ve Güney Anadolu’da ve Sakız Adası’nda yetişir.
Ağacın, gövde ve dalları çizilerek, önemli bir ürün olan sakız elde edilir. Bu madde muhallebi, dondurma ve ciklet yapımında kullanılır. Öte yandan park ve bahçelerde de süs bitkisi olarak tekli, gruplar halinde, canlı çit oluşumunda ve sahil kenarı düzenlemelerinde başarı ile kullanılmakta. Ağacın gövdesine açılan çiziklerden akan reçine toplanır ve katılaştıktan sonra kullanılır. Özellikle yapıştırıcı ve vernik üretimi için sanayide kullanılmaktadır.
Parfümeri ve kozmetik alanında da kullanılır. Ayrıca, güzel bir tat ve koku vermesi için başta sütlaç ve muhallebi gibi sütlü tatlılar olmak üzere tatlı ve yemeklere de katılmaktadır. Bu sakızdan bir miktar alınarak dövülüp bala katılıp yenilir. Sakız olarak da çiğnenir. Ayrıca rivayet bu ya sakızağacının kabuğunun ömrü uzattığına inanıldığınılır.
Kavrulmuş olarak meyvesi de yenilebiliyormuş. Meyveleri ve/veya yaprakları Girit’te italyanların grappasına benzer bir çeşit brandy’e Tsikoudia aroma vermek için,
Kıbrısta ekmek yapımında, ülkemizde sabun yapımında kullanılıyor.
Siirt bölgesinde yapılan bu sabuna Bıttım sabunu deniyor faydaları saymakla bitmiyor.
ÇEDENE
Neem,
Itriyat,
