Kuka,
Yelkenli bir savaş gemisi,
Osmanlı donanmasında kullanılmış yelkenli bir savaş gemisi.
Çektiri türünden büyük bir savaş gemisidir.
Osmanlı donanmasında kullanılmış savaş gemileri;
Ağrıpar, büyük bir tekne. Savaş gemisi olmaktan çok nakliye gemisi. Ancak, XV. asırda bir ağribarda bulunan toplar, onun en azından o dönemde bir harp gemisi olarak kullanıldığını göstermektedir.
Aktarma, donanmaya refakat eden nehir gemilerinden olan ve Tuna nehrinde muhafa hizmetinde kullanılan bir savaş gemisi. Düşmandan ele geçirilen ve ganimet olan gemiler. At Gemileri, hayvanların düşmemesi için baş ve kıç taraflarında çıtalı rampaları olan ve nakliyede kullanılan dört kürekli at gemisi. Tımarlı sipahilerin nakli için kullanılan küçük bir mavna.
Ateş Gemisi, Yangın olduğu zaman tulumbacıların yangın tulumbalarını İstanbul’dan Üsküdar’a karşılıklı nakletmek için kullanılan, içinde dört kayıkçı bulunan üç veya dört çifte kayıklara ateş kayığı denmiştir. Ateş kayıkları Haliç’in Çardak iskelesinde dururlar. Düşman gemilerini yakmak için, içi yakıcı ve patlayıcı maddelerle dolu olan ve çabuk alev alan ateş gemisi, çok eski devirlerden itibaren kullanılmaya başlanmıştır. Ateş gemileri, içlerinde mürettebatı olduğu halde hedefe doğru yelken açarak giderken, aynı zamanda içindeki tayfalar da sürati arttırmak maksadıyla kürek çekerlerdi. Hızlı hedefe yaklaşıldığında ise, mürettebat sandallara biner ve gemiyi ateşe vererek uzaklaşırlardı. Ateş gemileri yelken ile de hareket ettikleri için içinde kimse olmadan da rüzgar kuvvetiyle düşman gemileri üzerine sürebilirlerdi.Ateş gemilerini yelkenleri sebebiyle kalyon sınıfından saymak mümkündür. Yelkenli bir savaş gemisi olarak kullanılmıştır.
Barça, (İt. barza). Eskiden Orta Çağda kullanılan kürekli ve yelkenli taşıma gemisi. Kalyon türünden küçük bir savaş gemisi olup kalyon türünden altları düz, iki üç direkli nakliye ve savaşta kullanılan büyük bir savaş gemisidir.
Baştarde, Osmanlı donanmasında yer alan kadırga cinsinden, Mavnadan daha uzun ama alçak ve küçük olan baştarde, büyük ve kürekli bir savaş gemisi.
Borazan Gemileri, Tuna nehrinde zahire ve odun nakliyesinde kullanılan üç ambarlı gemiler.
Brik, (Fr. brick), İki direkli, seren yelkenli, birkaç top taşıyan gemidir. Her iki direği kabasorta denen dört köşe yelkenli, ambarsız gemidir. Zamanın en süratli harp gemisi olup 70 mürettebat taşıyan lumbarlı olan küpeştelerinde 8 kadar top bulunur.
Brolik, Sığ yerlere girebilen yedi savaşcı levent bulunan hafif donanma gemisi.
Burtun, Şilep, yük gemisi. Büyük bir yelkenli, kalyon çeşidinden bir savaş gemisi. Osmanlı donanmasında kullanılmış burtun bir kalyon çeşididir. Sefer sırasında bilhassa erzak ve asker naklinde kullanılmıştır. Amasra’ da 40-50 top çeken iki burtun kalyonu yapılmış.
Celiyye, deniz ve nehirlerde kullanılan nakliye gemisi. Kızıldeniz’de hayvanların taşınmasında kullanılıyordu. Nehir ve ırmaklarda kullanılan, hafif donanma gemisi.
Çamlıca, Tuna’da işleyen kürekli, nakliye gemilerinden.
Çekeleve, yelkenli bir gemi. Çekelve: İki direkli ve boyu on metre civarında olup büyük yük gemilerindendi.
Çektiri, Yelkenleri olmakla birlikte kürekle de yol alan savaş gemisi, çektirme. Osmanlı donanmasında kürekle giden ve yelkeni yalnız yardımcı olarak kullanılan savaş gemilerine genel olarak çektiri denir.
Çifte Kayığı, Bir çeşit nehir kayığı.
Fırkateyn, (İng. Fregate) . Üç direkli ve yalnız yelkenle yol alan bir savaş gemisi. Hem güvertesinde hem de ambarında top bulunurdu. Çeşitli büyüklüklerde olanı vardır. 30-70 topu bulunur. Süratli hareket ederdi.
Filuka, Ekseriyetle harp gemilerinde bulunan, kürek veya yelkenle yürütülen güvertesiz kayıklara filuka denilirdi. Karadeniz filukalarında 9 kürekçi olduğu tespit edilmiştir.
Filika, Feluka, Küçük kayık, filika. Sandal, küçük kayık, balıkçı kayığı.
Firkate, Osmanlı donanmasında, ince donanmanın ağır gemilerinden, kürekle yol alan, çektiri türünden, hızlı bir savaş gemisi. Kürekle yürütülen yelkenli bir savaş gemisi.
Funda Kayığı, Bir geminin teknesi ilk yapıldığında, kurutmak için yakılan fundaları Boğaz’da karşıdan karşıya taşıyan kayıklar idi.
Gambot, ( İng. gun-boat ),Topçeker savaş gemisi.
Geç, XVII. yüzyılda inşa ve tamirleri Tersâne-i Âmire’de yapılan, arka direği ön direğinden küçük ve dümen çarkının önünde bulunan ve nakliyede kullanılan iki direkli gemi idi
Gırab,Uzun, başı sivri ve keskin bir ağır donanma gemisi.Güvertesi altında kürek çekilirdi. Savaş gıyaplarının küpeşteleri gayet yüksek olurdu.
Göke, Kalyon tipinde bir savaş gemisi.
Gurab, büyük, iki direkli, bir yelkenli savaş gemisi.
İşkampavye, Hafif donanmaya dahil Tuna gemilerinden. Kürekli olup haberci gemisi olarak da kullanılırdı.
Kadırga, (Rumca), Kadırga (İng. Galley). Osmanlı Donanmasındaki harp gemileri içinde ençok kullanılan ve vurucu gücü teşkil eden savaş gemisi. Hem yelken hem kürekle yol alan, özellikle Akdeniz’de kullanılmış bir savaş gemisidir. İnce, uzun ve hafif, baş kısmında 3 tane olmak üzere toplam 13 adet topu bulanan kürekle yürütülen savaş gemisi. Donanmada, çektiri türünden gemilerin en büyüğüdür.
Kali, Açık denizlerde kullanılan çektiri türünden bir savaş gemisi.
Kalite, (İng. Galliot, galley). Osmanlı donanmasında çektiri türünden bir savaş gemisi. küçük savaş gemisi.
Kalyata, Kürekle yürütülen çektiri türünden 40 m. uzunluğunda bir gemi olup Tuna donanmasında da kullanılmış.
Kalyon, (İt. galion). Yelkenle ve kürekle yol alan savaş gemilerinin en büyüğü. Üç direkli yelkenli harp gemileri olan kalyonlar, XV. asrın sonlarından XVII. asrın ortalarına kadar daha çok nakliyede az sayıda da harp gemisi olarak kullanılmışlar. Girit seferinin başladığı sıralarda harp gemisi olarak donanmaya katılmışlardır. Osmanlılarda ilk olarak II. Bayezid devrinde yapılmış olan kalyona Göke denmiştir. Fakat gerek kalyon, gerek barçaların rüzgarsız havada yürütülmeleri imkansız olmuş. Osmanlı Donanmasında kalyonlarda yelkenci görevi yapan azaplara, Gümi denmiştir.
Kancabaş, nehirlere girebilen, ve hafif filodan sayılan, kancaya benzer bir tekne olduğundan kancabaş denmiştir.
Karaka, Osmanlı Donanmasında kullanılmış, ana güverteden başka iki alt güvertesinde top bataryası bulunan kalyon.
Karamürsel, Osmanlıların, Marmara Denizinde ilk kez işlettikleri gemidir. Yarım güverteli, nakliye işlerinde kullanılan, bir buçuk direkli, sivri üçgen yelkenli, İstanbul ile Marmara sahilleri arasında işleyen, çektiri türünden küçük bir marmara kayığı, teknesi.
Kapak (Kaypak), İki ambarlı harp gemilerinden olup güvertesinde ve her bordasında iki sıra topu vardı. 80-110 topu bulunurdu. 800-1000 mürettebat ve savaşçı taşırdı.
Kırlangıç, Osmanlı donanmasında yer alan, Karakol ve keşif işlerinde kullanılan, yelkenli ve kürekli küçük bir tür savaş gemisi. Hafif donanmanın haberleşme ve karakol hizmetlerini gören ve yüz kişilik mürettebatı olan bir gemidir. Çektiri türündendir.
Korvet, Üç direkli büyük harp gemilerinden olup yalnız güvertesinde 20-30 topu bulunurdu. 19. asır başlarında, gemi mürettebatı 174 kişi idi. Esasen korvet, (Fr. corvette). Denizaltılara karşı özel olarak silahlandırılan bir çeşit küçük savaş gemisidir.
Kosova, Kalyon tipi bir savaş gemisi.
Kuka, büyük bir yelkenli, savaş gemisi.
Kütük, Sığ sularda ve çıkarma işlerinde kullanılır, altı düzce, döşemeli, başı kalkık ve içeriye bükülmüş gemi.Bugünkü mavnalara benzer. Çeşitli nakliye işlerinde kullanılır. Tek kürekli ve yelkenlidir.
Mahmudiye, Osmanlı Donanmasına ait kalyon tipi savaş gemisi.
Mavna,(Arapça Mavna, İng. barge). Gemilere ve yakın kıyılara yük taşıyan, güvertesiz büyük teknedir. Osmanlı Donanmasında kullanılan baştardadan daha geniş ve yüksek, kürekli, bazen üç direkli ve iki katlı olan yelkenli türüden savaş gemisi.Büyük, üç köşe yelkenli çektiri türünden bir yük gemisidir. Gemilere ve yakın kıyılara yük taşıyan güvertesiz büyük teknelere de mavna denir.
Melekse, Çoruh nehri kenarında yapılan küçük yelkenli bir gemi.
Menzil Kayığı, Haberleşmede kullanılan bir kayık idi.
Midilli, Magdeburg sınıfı hafif kruvazör.
Palaşkerme, Hafif yelkenli bir filika tipinde bir tür savaş gemisi.
Pergende, Kürekle yürüyen ve yelkeni yardımcı olarak kullanan çekdiri türünden bir savaş gemisi.
Şahtur, Hafif donanma gemilerindendir. Fırat nehrinde eşya nakli içinde kullanılırdı.
Şayka (Çayka), (Macarca sajka). Türklerin Karadeniz’deki ırmak kıyılarının korumasında, Rus Kazakların kıyılara saldırmada kullandıkları altı düz, yayvan gemidir. Özi, Dinyeper ve Tuna nehirleriyle Karadeniz’de Osmanlılar ve Kazaklar tarafından kıyıları korumakta kullanılan altı düz ve enli bir çeşit harp gemisi.
Şehtiye, Büyükleri üç, küçükleri iki direkli olup 200 kadar mürettebatı bulunurdu. Şitye de denirdi.
Şolope, İki direğinde sübye denen iki küçük düz yelken bulunan ambarsız bir gemi idi. Haberleşme için kullanılır, içinde 62 kişi bulunurdu. 12 topu vardı. Yelkenli bir savaş demisi.
Taş Gemileri, Tersane-i Amire’e bağlı büyük inşaatlarda kereste ve taş naklinde kullanılan gemi.
Tonbaz, güvertesiz, ikişer demiri ve kürekleri bulunan ve derelerde kullanılan altı düz bir yelkenli gemi.
Top Gemileri, at ve taş gemileri gibi top nakliyesinde kullanılan gemiler.
Sandal, Bir gemide bulunan ve 7-12 arasında kürekleri olan kayıktır. Kalyon, kalyata ve kancabaş gibi gemilerin sandallarının Tersâne-i Âmire’de inşa edildiği görülmektedir. Uçurma, Süratli bir kayık olup kürekli, hafif donanma gemisi.
Uskuna, Birinci direğinde kabasorta ve ikincisinde sübye denen düz yelken bulunurdu. 16 kadar topu ve 90 mürettebatı vardı. 8-15 ton yük taşıyabilen iki direkli bir gemidir.
Üç Ambarlı, Kalyon sınıfının en büyüklerindendir. 17. asır sonlarında yapılmaya başlandı. 110-120 topu ve 800-1000 arasında mürettebatı olan harp gemisi.
Üstüaçık, Nakliye işlerinde kullanılan, kürekli bir savaş gemisi.Tuna donanmasında da kullanılmış.
Varna Beş Çiftesi: Hafif donanmadan sayılan beş çifte kürekli süratli bir kayık.
