Eski dilde kurşun ve gülle atma sanatı …

Endaht,(Arapça).  

Kurşun ve gülle atma sanatı.

Arapça atmak,  

İlka etmek.   

Arapça ilka etmek, bırakmak, atmak anlamındadır.

Gülle atma, pirinç yada demirden yapılmış yuvarlak daha doğrusu küresel bir ağırlığın omuzdan fırlatılmasına istinaden yapılan spora gülle atma denir. Bu metalden yapılmış güllenin içi genelde kurşun ile doldurularak ağırlıklar ayarlanır. 1866’da kurulan amatör dernek ilk atletizm yarışmaları düzenledi. Böylece gülle de atletizmde yerini bilimsel ve teknik olarak almaya başladı. 

 

Gülle, 1896’dan itibaren modern olimpiyatlarda yer aldı. Erkek ve bayanlar olarak 1986 yılında Olimpiyatlara girmiştir. Erkekler için en az 7.257 kg ağırlığında gülle,  bayanlar için en az 4 kg ağırlığında bir gülle atılması standartlara geçmiştir. Bu atletizm sporu omuz hizasından güllenin atılmasına dayanır.    

Eskiden taş atma, taş fırlatma sporu olarak yapılmaktaydı. Daha çok İngiliz ordusunda yapılan bir spor olmuştur. Ama daha eskilere gidildiğinde Yunanlılarda antik çağlarda rastlanmıştır. O zamanlar taş atma şeklinde gerçekleşmiştir. Asterisk bile bu sporu yapmıştır. Tarihte bir çok gülle şeklinde bronzdan yapılmış benzer nesneler bulunmuştur. Ancak bu sporda eskiden tek elle tutabilmek için özel yerler yapıldığı rivayet edilir. Belirlenen bir yere ayağını koyup gülle gibi taşı fırlatarak bu sporu yaparlarmış. Olimpiyatlara benzer şekilde hakem heyeti huzurunda yapılan bu yarışmalarla gülle atma sporu gelişmiştir.

Bir tür bilye oyunu…

007Kafakarış,
Karış (Vuruş),
Enek,
Şap,
Çukur,
Tumba,
Tümsekli bilye,
Kuyu,
Cımbız, Cors,
Üçgen, Mors (Üçgen),
Kafakarış, Kaptan oyunu.
Klasik Misket,
Zehir,

Çocukların oyuncak olarak kullandığı, genellikle kemik, cam, taş veya demirden yapılan küçük, sert, küre biçimindeki toplara bilye, misket denir.

Bilye (İtalyanca: biglia-bilya okunur), misket (Fr. mousquet) dışında, Bursa’da cilli olarak adlandırılır. Ege yöresinde meşe olarakta adlandırılmaktadır. Sivas bölgesinde de cıncık ismini alır. Bilyenin diğer isimleri şöyledir;

Bilye, Bilya, Misket, Mile, Meşe, Kanarya, Kemik, Koç, Zıpzıp, Dobi, Fiske, Babüş, Gülle, Mika, Eneke, Enek, Fiske, Cambiş, Cicoz, Cille, Cicile, Cilli, Cıncık, Ayna,

Çocuklar tarafından bilye, enek, misket oyunları gibi sobe, körebe, dokuztaş, evcilik, leppik, ip atlama, uçurtma, çelik çomak, mendil kapmaca, yüzük saklama, askercilik, uzun eşek, birdirbir, köşe kapmaca, sek sek, saklambaç gibi oyunlar oynanır. Tarihte Roma İmparatoru Augustus Caesar dahi çocukluğunda bilya oynamıştır.

Çocukların oynadıkları bilye, ceviz gibi oyunlarda sahip oldukları sermaye …

Enek,
Çocukların oynadıkları bilye, ceviz gibi oyunlarda sahip oldukları sermaye.
Taş, kemik, cam ya da madenden yapılmış zıpzıp, bilye.
Çocukların oynadığı aşıkların en büyüğü ve en güzeli
Kaydırak, bilye gibi oyunlarda ortaya dikilen kuka ya da para.
Dikdörtgen şeklinde yanyana dizilmiş dört aşık.

Çocukken biriktirilen cicoz, bilyemile, enek, cilli, gülle (Taştan yontularak yapılan), kemik adı ile oynanan camdan, kemikten, taştan, mikadan demirden, kurşundan v.b. malzemelerden yapılan küçük top şeklinde oyun aracına verilen isimlerdir. Bu oyunda kullanılan sermaye adı verilenlere enek denir. Noylan poşet veya torbalarda saklanan ve oyunlarda beğenilen enekler göz bebeği gibi saklanır ve en son oyuna sokulandır.

Cicoz,
Cam veya toprak bilyelerle oynanan bir çocuk oyunu.
Yüzük oyunu.
Bu oyundaki bilyelerin her biri.
Misket, Kemik, Koç, Enek,

Diğer isimleri,
Cille, Cicile, Dobi, Fiske, Babüş, Gülle, Mika, Eneke, Kanarya, Fiske, Cambiş, Ayna,
Misketlerin irisine Gaflik, parlak olanına Cillop, hasarlı olana da Kotor denir.
Misket, (Fr. mousquet), Cam bilyelere verilen addır.
Bomba ve şarapnellerin içinde bulunan kurşun veya demir tanelerin adına da misket denir.
Bilye, Bilya, Gülle, Kemik,
Cicoz, Cilli (Bursa yöresinde),
Mile,
Enek,
Atış yapılan miskete Eldeş kondik, ellik, gaflik(iri), başlık, Eneke-Enek adları verilir.
Çocukların oyuncak olarak kullandığı, genellikle kemik, cam veya demirden yapılan küçük, sert, küre biçimindeki toplara misket, cicoz, enek, bilye, mile denir. Bursa’da cilli olarak adlandırılır.
Bilye İtalyanca: biglia, (bilya okunur),

Misket oyunları;
Klasik Misket, Şap, Çukur, Zehir, Karış (Vuruş), Kafakarış, Cors, Mors (Üçgen), Tumba, Cımbız, Şap, Kuyu, Kaptan oyunu.

Kaynak, http://www.bulmacabul.com/