Mevlevi tarikatının, 14. yüzyılda yaşamış önde gelen şeyhlerinden biri…
Aba Puşi Veli,
Balı Mehmet Çelebi.
Aba Puş-i Veli,
Aba Puş Bali,
Aba Puş Bali Çelebi,
Abapuş-i Veli,
Mevlevi tarikatının, XIV. yüzyılda yaşamış önde gelen şeyhlerinden biri.
Afyonkarahisar’ın alim ve velilerden olan Aba Puş Bali’nin asıl ismi Balı Mehmet Çelebi’dir. Balı Sultan olarak da bilinir. Aba Puş Bali¸ Mevleviliğe intisap ettikten sonra saltanat elbisesi yerine tarikat abası ve külahı giymesinden dolayı babası Aba Giyen anlamına gelen Aba Puş¸ lakabı verilmiş ve bununla meşhur olmuştur.
Aba Puş Bali aynı zamanda dedesi Süleyman Şah¸ Mevlana’nın oğlu Sultan Veled’in kızı Mutahhara Sultan ile evli olduğu için Mevlana Hazretlerinin 6. nesilden torunudur.
İnsanları irşat etmek üzere icazet aldı. Dedesi Hızır Paşa’nın vefatından sonra da şeyh oldu.
Aba Puş Bali, 1485 senesinde vefat eder ve Mevlevi Dergahının bahçesine defnedilir.
Mevlevilik,
Arapça, Mevleviyye, (مولويه -),
Mevlana Celaleddin Rumi’nin görüşleri ve tasavvufi düşünceleri üzerine, kendisinin ölümünden sonra XIII. yüzyılda gelişen bir tarikattır.
Mevlana bir tarikat kurmamıştır. Mevlana’nın düzenlediği sohbet toplantılarında dini konuşmalar yapılır, müzik dinlenir, sema ve zikr yapılırmış. Zamanla Mevlana’nın fikirleri etrafında toplanıldı. Mevlana’nın gönül dostu Şems’i kaybettikten sonra Mesnevi’yi yazdırır. Oğlu Sultan Veled, talebesi Hüsamettin Çelebi ve ardından gelenler bunu geliştirip önce Anadolu’ya daha sonra da diğer yörelere yaymışlardır.
Mevlana’dan sonra oğlu Sultan Veled postnişin (şeyh) oldu. Zamanla Mevlevilik, sufi tarikatlardan biri haline geldi. Mevlana’nın, yakınları ve dostlarının defnedilmiş olduğu Konya’daki Kubbe-i Hadra olarak bilinen Yeşil Kubbe, tarikatın manevi merkezi olarak kullanılmıştır.
Mevlevi Şeyhlerinden bazıları;
Şems-i Tebrizi,
Celaleddin Rumi,
Sultan Veled (Muhammed Sultan Bahaeddin Veled, Mevlana Celaleddin Rumi’nin oğlu).
Ali bin Ebu Talib
Cüneyd-i Bağdadi
Ebu Osman Mağribi
Aba Puşi Veli,
Ebu Ali Rubari
Ebu Ali Katib
Çelebi Emir Adil
Bitlisli Ammar-ı Yasir
Abdülgani Dede (Halep Mevlevi Şeyhi)
Şeyh Yakup Fakih,
Gavsi Dede.