Burdur yöresinde koyun boyama ve yıkama şenliği…
Yünüm Böğet
Koyun boyama ve yıkama geleneği,
Burdur’da 750 yıllık Yünüm Böğet (Koyun boyama ve yıkama) geleneği, şenliklerle sürdürülmektedir.
Burdur’un Tefenni ilçesine bağlı Hasanpaşa beldesinde 750 yıllık geçmişe sahip ve iki gün devam eden Yünüm Böğet geleneği, Hasanpaşa Belediyesi tarafından düzenlenen şenliklerle yaşatılmaya çalışılmaktadır.
Yünüm Böğet şenlikleri iki aşamada yapılıyor. Yönüm töreninde sürüdeki koyunlar Beydağları’ndaki bir tür taştan elde edilen kırmızı renkli boyayla boyanıyor, Beydağları´ndan getirilen taş bir gün boyunca sadece tezekle yakılır. Yanan taş, ufalanıp kalburdan geçirildikten sonra boya haline gelir.
Çoban, ağzına aldığı bir miktar suyu koyunun yününe püskürtüp, yünü ıslatır. Boya da ıslak yüne sürülür. Boya 12-13 ay koyunun yününden çıkmaz.
İnanışımıza göre, boyanmayan koyunun gözlerinden “Beni boyamıyorsunuz” diye yaş gelir. Sürüdeki tüm koyunların boyanmasından sonra, sürü lideri koyun ve koçlar, ikinci gün düzenlenecek “Sudan geçme” yarışması için hazırlanır. Böğet’te ise koyun ve koçlar, havuzdan veya dereden geçirilerek yıkanıyor. Havuz veya dereden, çobanın talimatlarına uyarak en iyi şekilde geçen sürünün çobanı da ödüllendiriliyor. Şenliklerden önce çobanlar, sürülerinin içinden bir koyun veya koçu ayırıp, ”elcik” olarak yetiştiriyor. Çoban, elciğe çok önem veriyor. Sürünün öncüsü olan elciğe, yünüm böğet şenliklerinde büyük görev düşüyor. Seçilen elciğe çobanın talimatlarına uyması amacıyla bazı alışkanlıklar kazandırılıyor. Yünüm töreninden önceki akşam koyunlar süsleniyor, boyanıyor, boncuklar ve çanlar takılıyor.
Yünüm günü, sabahın erken saatlerinde böğetin çevresi sürülerle dolup taşıyor. Kendisine güvenen çoban, yetiştirdiği elcik koyun veya koçun önüne geçerek su dolu böğete (havuz veya dere) doğru bağırarak sürüsünü harekete geçiriyor. Sürünün böğete girmesi için havaya tüfekle ateş ediliyor. Çoban, elbiseleriyle birlikte suya dalıyor, sürü de çoban ve sürü lideri elciği takiben suya giriyor ve karşıya geçiyor. Yünüm şenliğinde kimi elcikler sürüyle birlikte karşıya geçmeyi başarırken, kimi elcikler geri döndüğü için sürüsü de suya girmekten vazgeçiyor ve yarışmadan eleniyor. Çobanın talimatını en iyi şekilde uygulayan sürü lideri elcik, birinci ilan ediliyor.