Van’ ın Gürbulak ilçesinde bir kale …
Hoşap Kalesi,
Van – Hakkari yolu üzerinde Van’ a 60 km. uzaklıkta bulunmaktadır. Hoşap (güzelsu) ‘ın içinden geçen nehrin hemen kuzeyinde yükselen kayalıklar üzerine kurulmuştur. Dik bir kaya kütlesi, üzerine kurulan kale, iç kale ile bunun kuzeyindeki dış kaleden oluşur.
Gözetleme kulesi, surları, burçları, beden duvarları, sarnıç, fırın, mescit, zindan, seyir köşkü, harem, selamlık ve orjinal demir kapı kanatları kalenin önemli yapılarıdır.
Urartular tarafından kurulan kale Bizans, Vaspurakan, Abbasi, Selçuklu, İlhanlı, Karakoyunlu, Akkoyunlu ve Safevi dönemlerinde kullanılmış son şeklini ise Osmanlılar zamanında almıştır. Kale, Hoşap suyunun kenarında yükselen kaya kütlesi üzerinde kurulmuş, İç Kale ile kuzeyine bitişen dış kaleden oluşmaktadır. Engebeli bir arazi üzerinde bulunan dış kalenin etrafını çeviren sur duvarları da bu konuma uygun bir şekilde şekillendirilmiştir.
XIX. Yüzyıl ortalarına kadar faal olan kalede, günümüzde 30 kadar köy evi bulunmaktadır. Bir kartal yuvasına benzetilen Hoşap İç Kalesi uızaklardan dikkati çeken görüntüsü ile günümüzde de ihtişamını korumaktadır. Doğudan batıya doğru daralan diktörgen planlı, kale üç ayrı üniteden meydana gelmektedir. İç ünitede seyir köşküi orta ünitede harem, selamlık, ihtiyaç ve hizmet odaları, dış ünitede ise muhafız odaları, mescid, fırın, zindan ve depolar yer almaktadır.
İç kaleye kuzey taraftan girilir. Girişteki burç Mahmudi Beyi Sarı Süleymanın eseridir. Giriş kapısının üzerinde 1643 (hicri 1052) tarihi vardır. Kitabenin üst iki yanında karşılıklı arslan figüreri vardır. Kapıdan, burcun alt katındaki giriş holüne geçilmektedir. Nöbetçi odalarından oluşan holden sonra güneyden doğuya doğru 30 m boyundaki basamaklı merdiven gelmektedir. Manzaraya hakim olan seyir köşkü, bazı araştırıcılara göre kalenin sarayı olarak inşa edilmiştir. Doğu-Batı doğrultusunda uzanan 12 köşeli ve kenar uzunlukları birbirinden farklı yamuk bir plana sahip olan köşke kuzey batıdaki kapıdan girilmektedir. Yapı üç katlıdır.
Zemin katında hamam ve hizmetçi odaları bulunmaktadır. İç Kalede bulunan Harem Köşkü, Seyir Köşkünün batısına yerleştirilmiştir. Haremin Beye ait asıl bölümü 12 x 21 ölçülerinde dikdörtgen bir yapıya sahiptir. Bu yapı mimarisi ve sağlamlığıyla diğer kısımlara nazaran daha sağlam kalabilbilmiştir. Haremin batısında yer alan selamlık 37 x 1 m ölçülerinde doğu-batı istikametinde uzanan dikdörtgen bir alana oturmaktadır.
Hoşap Kalesi günümüze kadar ayakta kalabilmiş ender eserlerden biridir.
Bilgiler Van, Gürpınar kaymakamlığı web sayfasından alınmıştır.