Osmanlılarda yaygınlık kazanmış bir yazı türü …

Divani, (Arapça).
Divanî , Dîvânî,
Eskiden,
Osmanlılarda yazı biçimleri;
Divani, Muhakkak, Nesih, Rik’a, Tevki, Ta’lik

Hat sanatının doğduğu dönemde ortaya çıkan altı tür yazı vardır. Bunlara sitte denir. Kufi, Tevki, Sülüs, Reyhani, Nesih, Rika. Bunlardan bir kısmı köşeli bir kısmı yuvarlak hatlardır. Kufi, köşelidir. Nesih, sülüs, rik’a, tevkii(icaze), tomar, muhakkak, gubari ise yuvarlak hatlardır. Bölgelere göre hatlar Mağribi (Kayrevani, Endülüsi, Fasi, Mağribi, Sudani), Talik (Talik, nestalik, Divani, Şikeste, Divani Celi), Uzakdoğu (Sini, Cavi)’dur.

Divan kaleminden çıkan ferman, berat vb. belgelerde kullanılmış olan yazı. Bir bakıma tevkie, bir bakıma ta’like benzeyen son derece hareketli, karmaşık, özel bir yazı türü. Fatih döneminde belirmiş, Yavuz döneminde gelişmiştir. Yalnız buyrultularda kullanılır. Divani, sülüs ve talik (ta’lik) yazı şekillerini içerir.

16. yüzyılda farklı büyüklükte celi divani adında idari işlerde ve Osmanlı İmparatorluğunda resmi yazışmalarda kullanılmıştır. 18. yüzyılda basitleştirilmiş ve (kırması divani ) geliştirilmiş ve Osmanlı Saltanatının sonuna dek saray’da kullanılmıştır. Bir bakıma tevki’ e, bir bakıma ta’like benzeyen son derece hareketli, karmaşık, özel bir yazı türü. Divani yazının basitleştirilmiş bir türüne de divani kırması denir.

Eskiden Osmanlılarda kullanılan divani el yazısı kendi altında ikiye ayrılır:
Celi Divani ve Rika Divani olarak ikiye ayrılır.
Yukarıda Hattat Yrd. Doç. Dr. Hüseyin ÖKSÜZ’ e ait Celi Divani ile yazılmış besmele yazısı gösterilmektedir.

İran’da resmi yazışmalarda kullanılan ta’lik hattı 15. yüzyılda Osmanlılara Akkuyunlular yoluyla gelmiş ve kısa zamanda büyük değişikliğe uğrayarak Dîvân-ı Hümâyun’daki resmi yazışmalar için kullanılmaya başlanmıştır. Bu sebeple divanî adını almıştır. Celî divanî devletin üst seviyedeki yazışmalarında kullanılmıştır. Bu iki yazıda Türklerin icadıdır.

Kaynakça: http://www.ruzname.net/