Tıp dilinde delidana hastalığının kısa yazılışı…

Bse, (İng. BSE).

Deli Dana Hastalığı,

Bovine Spongiform Encephalopathy – BSE.

Sığırların süngerimsi beyin hastalığı.

Deli dana hastalığı, ilk kez İngiltere’de ortaya çıkan sığır etinden insana bulaşan bir hastalıktır. Deli dana hastalığının başlıca nedeninin hayvancılığın bir sanayi haline geldiği Avrupa’da sığırların ot yerine etle beslenmesi olduğu sanılıyor.

Avrupa ülkelerinde et ve süt hayvanları ucuz ve karlı olduğu gerekçesiyle, giderek artan biçimde, bitkisel yemler yerine kemik tozu ve insan tüketiminde kullanılmayan artık etlerden imal edilen yemlerle besleniyor. Birçok bilim adamı doğal beslenme biçimine aykırı bu diyetin tehlikeli hayvan hastalıklarının yayılmasına neden olduğunu düşünüyor. Deli dana hastalığı olan hayvanın etinden ve sütünden insana bulaşabiliyor. Kadavra beyinlerinden elde edilen ve kullanılan hormonlar, göz için yapılan kornea nakilleri, beyin cerrahisi ameliyatlarında kullanılan aletler hastalığın bulaşmasına neden olabiliyor. İnsandan insana bulaşma olasılığı azdır. Fakat nadirde olsa insandan insana bulaşma vakalarına rastlanmıştır.

Sığırların beyinlerinde süngerimsi biçimde dejeneratif değişiklerin oluşmasıyla belirgin hastalıktır. Hastalığa yakalanan sığırların hareketlerinde anormallik olduğu için, bu hastalığa halk arasında “deli dana” hastalığı adıyla söylenmiştir. İnsana bulaşan hastalığın adı Creutzfeldt-Jacob kısaca CJ olarak biliniyor.

Hayvanlarda, hastalığın ilk belirtileri genellikle bulaşma tarihinden 4-6 yıl sonra görülüyor. İlk belirtiler, hayvanın temas sırasında çok korkması, dişlerini gıcırdatması ve saldırgan davranışlar göstermesi. Hastalığın ileri safhasında sığırlar, burunlarını ve böğürlerini anormal bir biçimde yalar, kulak hareketleri hızlanır, baş ve kulakların duruşu anormalleşir. Hayvanlar çok fazla titrer ve bacaklarını kontrol edemezler. Çok kaşındıkları için, genellikle kafa derileri yaralanmıştır. Sığırlar, hastalığın son safhasına doğru düşer ve felç olur. Hastalığın başladığı tarihten 2-3 ay sonra da ölürler.

İnsanlarda deli dana hastalığının belirtileri;

Unutkanlık ve zihin performansında düşüklük,
Depresyone ve şizofreniye benzeyen psikiyatrik belirtiler görülür.
Kısa süreli hafıza kaybı ve sonrasında bunama başlar.
Hastaların yaklaşık yarısında ciltte yapışkanlık hissi gibi çok nadir rastlanan bir şikayet bulunur.
Daha sonra hareketlerde düzensizlik, yürüme güçlüğü, istemsiz hareketler ortaya çıkar.
Yaklaşik olarak 14 ay süren hastalık dönemi boyunca belirtiler şiddetlenir ve sonuçta hastalar kaybedilir.
Bu gün için hastalığın ilerlemesini önleyen hiçbir tedavi yöntemi bulunmuyor.