Akdeniz yöresinde yetişen ve dalları sepet örmekte kullanılan, çalı görünüşlü bir bitki …

Ayıt,

Hayıt, (Namus ağacı, Rahip biberi, Kadın otu).

Vitex agnus-castus, Agnus castus, Petit poivre.

Mine çiçeğigiller familyasındandır. Hayıt kışın yapraklarını döken, oldukça baharatlı bir kokuya sahip, beyaz-mor çiçekli çalımsı bir ağaççıktır. Çiçekleri yaz sonu açar ve sonbaharda minik yemişler verir. Yaprakları 5-7 yaprakçıktan oluşur. Akdeniz bölgesinde bolca bulunur. Kökü, yaprakları, yemişleri şifa için, sapıysa sepet yapımında kullanılır. Hayıtın bilimsel adı Yunanca’da namus anlamına gelen agnos castus’ tan gelir.

Faydaları;

Hayıt en çok erkeklerdeki cinsel isteği azaltmasıyla ünlenmiştir. Kadınların hormon dengesi üzerindeki olumlu etkileri vardır.Hormon dengesizliğinden kaynaklanan kadın hastalıklarını iyileştirir. Menopozda görülen ter basmalarına, başdönmesine, döl yolu kuruluğuna, sinir bozukluklarına, isteriye, kabızlığa, hazımsızlığa, osteoporosis’e (kemik içlerinin koflaşarak zayıflamasına neden olan bir hastalık) iyi gelir.

Rahmin ameliyatla alınmasından sonra vücudun dengelenmesine yardımcı olur. Adet öncesi görülen, adetin başlamasıyla kesilen, alınganlık, kızgınlık, duygusal çöküntü, göğüslerde şişme ve hassasiyet, tatlı yiyeceklere aşırı istek, kabızlık veya ishal, karın şişmesi, başağrısı gibi rahatsızlıkların tedavisinde kullanılır.

Düzensiz adette ve olağandışı rahim oluşumlarının bulunduğu durumlardakullanılır. Rahim kistlerinde; yumuşak adele dokusunda oluşan lifsi kistlerin tedavisinde şifa sağlar. Bazı rahim iltihaplarında kullanılır. Projesteron ağırlıklı doğum kontrol haplarının kullanımı sonrasında adet döngüsünün düzenlenmesinde şifa sağlar Anne sütünü artırır. Hamilelerin kullanması için bir sakınca yoktur. Fakat sütün erken gelmesine neden olabilir.

Homeros’ un İlyada destanında namus simgesi olarak geçer. Hayıtın şifası için kullanımı yaklaşık 2500 yıl geriye gider. İ.Ö. 450 yılında Hipokrat’ın hayıtın yaraları iyileştirici özelliğine değinmesinden beri bu otun erkeklerde cinsel isteği azaltıcı, kadınlarda hormon dengeleyici etkisi ön plana çıkarak, kullanımı günümüze kadar gelmiştir. 1200 tarihli Fars tıp kitaplarında hayıtın ‘zaptedilemez rahim enerjisi’ olarak tanımlanan, isteriyi iyileştirici özelliklerine değiniliyor. Mısır’daki pazarlarda hala bu rahatsızlığa karşı satışı yapılıyor.
Almanya’da, 1930 yılında, Dr. Cerhard Madaus’un hayıt üzerine yürüttüğü ilk bilimsel araştırmalar, bu bitkinin kadınların hormon dengesi üzerindeki olumlu etkilerini onaylar. O günden bugüne hayıt, bir ‘kadın otu’ olarak tanımlanmaya başlamıştır. Bilim adamları, hayıtın, vücutta hormon dengesini sağlayan hipofiz bezini düzenleyerek, hormon dengesizliğinden kaynaklanan kadın hastalıklarını iyileştirdiğini düşünüyorlar. Biz hayıtın diğer şifa özelliklerini bir kenara bırakıp kadın hastalıklarına etkisi üzerinde duracağız.